11. Sınıf Sosyoloji Toplumsal Yapı 2

Tarihten günümüze, hiçbir toplumun homojen bir yapıda olduğu söylenemez. Üstten alta doğru, toplumsal işleyişi etkileyen belirli kesimler hep var olagelmiştir; Roma İmparatorluğu’nda soylular, Hint toplumunda Brahmanlar, Osmanlı döneminde saray eşrafı gibi. Toplumsal tabaka adını verdiğimiz bu kesimler, aynı zamanda bulunduğu toplumun düzeni için de vaz geçilmezdirler.

Paragraftan aşağıdaki seçeneklerden hangisi çıkarılamaz?

Toplumsal tabakalarda üsten alta doğru bir yapılanma vardır. Bu tür yapılarda etki ve yetki düzenlemesi söz konusudur.

Paragrafta toplumsal tabakalaşmanın hangi özelliğinden söz edilmektedir?

Ortaçağ Batı toplumlarında asil olmak, Hindistan’da Brahman olmak, günümüz sanayi toplumlarında da zengin olmak üst tabakada olmanın ön koşullarından sayılır. Bu koşulların farklılığını alt tabakalar için de örneklemek mümkün. Gelecekte tabakalaşmaların nasıl şekilleneceği ise ayrı bir değerlendirme konusudur.

Paragrafa göre tabakalaşmalar için aşağıdaki değerlendirmelerden hangisi yapılabilir?

Günümüz sanayi toplumlarında tabakalaşmanın gelir düzeyi ve yaşam tarzına göre şekillendiğini söyleyebiliriz. Buna göre; geliri giderinden fazla olan kesimler üst tabakayı, geliri giderini dengeleyen kesimler orta tabakayı ve geliri giderini karşılayamayan kesimler de alt tabakayı oluşturur.

Buna göre gelir dağılımı açısından sağlıklı ve gelişmiş toplumlar için aşağıdaki seçeneklerden hangisi söylenebilir?

Toplumsal tabakalar arasındaki ilişki, toplumlara göre farklılık arz eder. Sosyal hareketliliğe göre şekillenen tabakalaşma sistemleri; açık, kapalı ve yarı kapalı sınıf tabakalaşması olmak üzere üç grupta toplanır.

Paragrafta dikkat çekilen tabakalaşma sistemleri sosyal hareketliliğin hangi özelliğine göre gruplandırılır?

Hindistan’ın kast sistemi kapalı bir toplum oluşturduğu için, sosyal tabakalar arasında herhangi bir geçişe izin vermez. Osmanlı toplumunda ise ihtiyaçlara dayalı bir sistem olduğu için, gerekli durumlarda tabakalar arası geçişe izin verilirdi.

Parçadan aşağıdaki yargılardan hangisine ulaşılabilir?

Bireysel girişimciliğin sanayileşme üzerinden maddi gelişim sağlaması, demokratikleşmenin önünü açar. Bu durum, toplumsal imkânlara ulaşmayı herkes için açık hale getirir. Günümüz Türkiye’sinde de görülen bu açık sınıf tabakalaşması, yükseköğretime olan yoğun ilginin nedenleri arasında sayılabilir.

Paragraftan çıkarılabilecek sonuç, aşağıdaki seçeneklerin hangisinde verilmiştir?

Toplumsal tabakalar arasındaki geçişler, alt ve üst statüler arasındaki geçişler, dikey hareketliliği oluştururken; aynı düzey statü değişiklikleri, coğrafik yer değişimleri yatay toplumsal hareketliliği oluşturur.

Buna göre:

I. Hapishanedeki mahkûmların af çıkması

II. Fabrika işçisinin genel müdür olması

III. Bir öğretmenin İstanbul’a tayin olması

IV. Bir iş yerinin fırından manava dönüşmesi

V. Geçici işçilerin mevsime göre yer değiştirmesi

Yukarıda belirtilen değişimlerden hangileri dikey hareketlilik oluşturur?

Kentlerde yaşanan sorunlar hala önemini korumakta: Kırsal alanın yetersizliğinin kentlere olan göçü tetiklemesi, iş bulma umuduyla yola düşenlerin olması, yeni gelenlerin kent ortamını olumsuz değişime zorlaması gibi, unsurlardan söz edilebilir.

Paragrafa göre aşağıdaki seçeneklerden hangisi toplumsal hareketliliğin kentlerde oluşturduğu sorunlar arasında sayılabilir?

Savaşlar kadar ekonomik krizler de ülkeleri bir anda altüst eder; yeni fırsatlardan ziyade, var olan imkânlar kaybolur gider. Zenginlerin fakirleştiği bir durumda, artık fakirlerin ne hale geleceğini düşünmek bile ürkütücü olur. Böyle bir durumda toplumların kapısını sosyal patlamalar çalmaya başlar.

Paragrafa göre aşağıdaki seçeneklerden hangisi olumsuz dikey hareketliliklerin sonuçlarından değildir?